گرماژ کاغذ یکی از مهم ترین ویژگی ها برای تعیین کیفیت آن است. گرماژ کاغذ را به صورت وزن یا به عبارت دیگر جرم ، با واحد گرم در واحد سطح یا مترمربع عنوان می کنند. برای نمونه وقتی گفته می شود گرماژ کاغذی 80 است ، یعنی یک مترمربع از آن ، 80 گرم جرم دارد.
گرماژ کاغذ های مختلف نسبت به نوع کاغذ و کاربرد آن متفاوت بوده و کاغذ ها با گرماژ مختلفی در بازار وجود دارند. واحد گرماژ هم جی اس ام ( GSM ) است که مخفف grams per square meter بوده و با یکای g/m² اندازه گیری می شود. برای محاسبه گرماژ کاغذ ، می توان از فرمول زیر استفاده کرد:
در این فرمول g نشان گر گرماژ ، m نشانه جرم کاغذ به گرم ، و A هم مساحت برحسب میلی مترمربع است. ابتدا جرم کاغذ به گرم را تقسیم بر مساحت کاغذ به میلی مترمربع می کنیم. سپس عدد به دست آمده را در ۱۰ به توان ۶ ضرب می کنیم. نتیجه ای که به دست می آید ، گرماژ دقیق کاغذ است.
کاغذ های مصرفی در چاپگر و دستگاه های کپی به طور استاندارد گرماژ کاغذ 80 گرم دارند ، اما در صنعت چاپ ، بیشتر از کاغذ هایی با گرماژ 70 گرم استفاده می شود. دستگاه های کپی حساسیت بالایی نسبت به گرماژ کاغذ دارند و با کمی پایین و بالای گرماژ کاغذ ، کارایی خود را از دست می دهند.
بنابراین در استفاده از انواع دستگاه های چاپ ، اعم از چاپگر ها و دستگاه های کپی ، باید دقت زیادی داشت و از کاغذ هایی با گرماژ متفاوت استفاده نکرد. همیشه باید استاندارد های مربوط به مصارف مختلف کاغذ را طبق دستورالعمل دستگاه چاپ و همین طور کاغذ مورد نظر رعایت کرد.
نسخه چهارم ایزو 536 اواخر سال 2019 میلادی در هشت صفحه منتشر شد. این استاندارد بین المللی به روشی برای تعیین استاندارد گرماژ کاغذ و مقوا می پردازد. روش های آزمایش و ویژگی های کیفی کاغذ و مقوا ، بخش های مختلف نسخه چهارم سند ایزو 536 را تشکیل می دهند.
علاوه بر سند اصلی ایزو 536 که به تعیین گرماژ کاغذ و مقوا می پردازد ، از ایزو های زیر به عنوان سند های مرجع در استفاده از سند اصلی نام برده می شود. آخرین نسخه های سند های مرجع ایزو 536 این ها هستند:
نمونه برداری برای تعیین میانگین کیفیت محصولد؛
شرایط محیطی استاندارد برای نگهداری و آزمایش ، و فرایند کنترل نمونه های شرایط محیطی و نگهدارید؛
تعیین میزان رطوبت محصول.
در ادامه ی بحث استاندارد گرماژ کاغذ ، به سراغ انواع گرماژ موجود در بازار کاغذ و مقوای ایران می رویم.
در این بخش به انواع گرماژ موجود در بازار کاغذ اشاره می کنیم :
گرماژ این کاغذ حدود 80 گرم است و بیشتر در چاپگر ها و دستگاه های کپی و برای نوشتن از آن استفاده می شود.
این کاغذ هم از رایج ترین کاغذ های مصرفی در چاپگر ها با جرمی حدود 90 گرم است. این گرماژ بیشتر مناسب اداره ها و شرکت هایی است که مدام با چاپ اقلام روزمره سروکار دارند.
این کاغذ به خاطر انعطاف پذیری بالا و قابلیت تاخوردن ، برای بروشور های معرفی محصولات و خدمات استفاده می شود.
این کاغذ به خاطر سنگینی کمی بیشتر ، جلوه حرفه ای تری دارد و انتخاب ایدئالی برای بروشور های تبلیغاتی است.
این کاغذ با جرمی حدود 145 گرم ، در واقع به عنوان مقوای سبک شناخته می شود و برای کارتن پستی گزینه مناسبی است.
این کاغذ مقوای مقاومی است و با گرماژ 180 گرمی که دارد ، برای چاپ محصولات بایگانی و پوشه ها ، جلد جزوه ها و موارد این چنینی به کار می رود.
این مقوا با گرماژ 200 گرم خود ، از مقوای 180 گرمی کمی سنگین تر است و مناسب تولید جاکتابی ، پاکت و نوشت افزار اداری محسوب می شود.
این مقوا با گرماژ 300 گرمی خود ، ظاهر سنگین و حرفه ای دارد. مقوای 300 گرمی در محصولاتی به کار می رود که باید دوام بسیار بالایی داشته باشند.
البته گرماژ های دیگری هم وجود دارند ، که برای مصارف خاص به کار می روند. در این بخش ، تنها به معرفی رایج ترین گرماژ های موجود در بازار کاغذ پرداختیم. برای نمونه در ساخت کارتن مصارف ویژه ، می توان سراغ گرماژ های بالاتر را هم گرفت.