شناخت اهمیت شانه فرش
برای تمام انواع تخته فرش فارغ از نوع ماشینی یا ابریشم دو نوع تراکم تعریف می شود. این نوع تراکم مربوط به عرض و طول آن می باشد. تراکم عرضی را با شانه تعریف می کنیم؛ و به معنای این است که در هر یک متر از عرض فرش چه تعداد گره وجود دارد. تراکم طولی فرش هم تعداد گره ها در یک متر از طول فرش را تعیین می کند. حال تعداد ریشه در یک متر مربع از فرش تعریف می شود. به عنوان مثال اگر فرشی دارای ۳۵۰ گره در عرض و ۱۰۰۰ گره در طول باشد ، تعداد ریشه (گره رنگ) در یک متر مربع از حاصل ضرب این دو عدد به دست می آید که برابر با ۳۵۰۰۰۰ می باشد.
تاثیر شانه در تعیین کیفیت فرش
باید به این نکته توجه داشت که همواره تعداد تراکم ها از شانه فرش بیشتر است. تراکم فرش به ضخامت و سفتی و استحکام فرش مربوط می شود. حال آنکه شانه فرش ریز نقشی و ظرافت فرش را تعیین می کند. به عنوان مثال فرش ۷۰۰ شانه نسبت به ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ از ظرافت و لطافت کمتری برخوردار است. به همین نسبت هزینه ی کمتری هم برای آن باید پرداخت کرد. این نوع فرش به دلیل اینکه دارای تراکمی حدود ۲۵۵۰ می باشد ، ضخامت بالایی هم دارد. هر چقدر که شانه فرش بالاتر می رود تراکم آن نیز افزایش می یابد. به طور استاندارد تراکم باید حدودا سه برابر شانه فرش باشد زیرا در دستگاه های جدید فرش بافی در ازای هر ردیف از گره های فرش سه ردیف پود استفاده می شود. پس برای محاسبه ی تراکم فرش باید تعداد گره هایی که در یک متر از طول فرش موجود است را در عدد سه ضرب کرد.
فرش های ۱۲۰۰ نسبت به فرش ۱۰۰۰ تراکم بیشتری دارد و سفت تر است. این نوع فرش به دلیل ریز بافتی بیشتر زیباتر است و به فرش دستباف شباهت بیشتری دارد. البته با وجود تمام مطالبی که در بالا گفتیم قابل ذکر است که رنگ فرش ، جنس نخ و برند آن هم در تعیین قیمت فرش موثرند. الیاف به کار رفته در فرش بسیار مهم است به طوریکه که اگر شانه و تراکم فرشی بالا باشد اما در بافت آن از الیاف بی کیفیت استفاده شود ، می توان آن را یک محصول کم ارزش به حساب آورد.
البته قابل ذکر است که تفاوت انواع فرش ها علاوه بر شانه و تراکم ، به ارتفاع نخ خواب و مواد اولیه ی به کار رفته در ساخت آن هم باز میگردد. می دانیم که انواع فرش های ۷۰۰ شانه ،۱۰۰۰ شانه و ۱۲۰۰ شانه از نظر وزنی چندان تفاوتی با یکدیگر ندارند و وزن همه ی آنها حدود ۴۱ تا ۴۳ کیلوگرم است. پس با یک محاسبه ی ساده می توان فهمید فرشی که تعداد گره های بیشتری دارد ارتفاع نخ خواب در آن کمتر است.
روش های فهمیدن شانه فرش هنگام خرید آن
به عنوان مثال اگر قصد خرید یک فرش ۱۰۰۰ شانه را دارید یک راه این است که به پشت آن نگاه کنید. با توجه به مطالبی که پیش تر گفتیم ، یک فرش ۱۰۰۰ باید در هر متر ۱۰۰۰ گره داشته باشد. پس در ۱۰ سانتی متر ۱۰۰ گره دارد. با شمردن تعداد گره ها در ۱۰ سانتی متر از فرش می توان به صحت مطالب گفته شده از سوی فروشنده تا حدودی پی برد. در مورد تراکم نیز می توان با ۱۰ برابر کردن تعداد گره های موجود در ۱۰ سانتی متر به تراکم آن دست یافت. البته علاوه بر محاسبه ی میزان تراکم و شانه فرش ، توجه به برند آن و داشتن اطلاعات از کیفیت نخ به کار گرفته شده در بافت فرش می تواند شما را از اصل بودن محصول مطمین کند.
به طور کلی نخ به کار رفته در بافت ، نوع دستگاه بافندگی ، تراکم و شانه ، کیفیت یک قالی را تعریف می کنند.
تراکم های رایج در فرش های با میزان شانه های مختلف
فرش های ۷۰۰ شانه عموما دارای تراکم ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ هستند؛ البته این نوع فرشه ا بیشتر با تراکم ۲۵۵۰ یافت می شوند. فرش های ۱۰۰۰ شانه به طور متداول تراکم ۳۰۰۰ دارند. اما در تراکم ۳۶۰۰ هم تولید می گردند. فرش های ۱۲۰۰ ، دارای تراکم ۳۶۰۰ می باشند. به همین ترتیب فرش ۱۵۰۰ شانه دارای تراکم ۴۵۰۰ است.
سخن آخر
در پایان باید این نکته را مد نظر قرار دهیم که هنگام خرید فرش باید به مواردی مثل شانه فرش ، تراکم ، نوع الیاف به کار رفته در بافت و طرح و نقشه ی آن بسیار دقت کرد و با آگاهی لازم وارد معامله شد. علاوه بر این ها همه ی ما فرش ها را بنا بر نیازی که داریم انتخاب می کنیم. به طور مثال همیشه فرش هایی که شانه و تراکم کمتری دارند برای فضاهایی مثل آشپزخانه و یا راهرو ها بسیار زیباتر به چشم می آیند.
